ปัจจุบันโลกกำลังเผชิญกับปัญหา "ขยะอาหารล้นเมือง" และการจัดการด้วย "การเผา" หรือ "ฝังกลบ" ก็ดูเหมือนจะส่งผลกระทบต่อระบบนิเวศอย่างเห็นได้ชัด การกำจัดปัญหาขยะที่ยั่งยืนกว่าอย่างการใช้สัตว์บางชนิดที่เป็น "นักกำจัดขยะอาหาร" ตามธรรมชาติ จึงเป็นทางออกหนึ่งที่จะช่วยการลดปริมาณขยะอาหารมหาศาล ที่ทั่วโลกกำลังเผชิญอยู่ในขณะนี้

🪰แมลงวันลายดำ นักกินตัวยง

แมลงวันลายดำ (Black Soldier Fly Larvae) ขึ้นชื่อว่าเป็นแมลงตัวจิ๋วทรงพลัง เพราะพวกมันสามารถกินอินทรียวัตถุได้เกือบทุกรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นมูลสัตว์ ขยะอาหารจากชุมชน เศษผักผลไม้ หรือเศษใบไม้ที่เน่าเปื่อย นอกจากนี้พวกมันยังกินได้มากถึง 2 เท่าของน้ำหนักตัว ภายในเวลาแค่ 1 วัน 

แม้ว่าจะขึ้นชื่อว่าแมลงวันแต่พวกมันแตกต่างจากแมลงวันบ้าน โดยแมลงวันลายโตเต็มวัยมักไม่ตอมอาหารคนหรือสัตว์ แต่จะอาศัยกินน้ำและน้ำหวานจากพืช พวกมันจึงไม่เป็นพาหะนำโรคหรือก่อความรำคาญเหมือนแมลงวันบ้าน 

ในบางประเทศเริ่มมีการใช้แมลงวันลายมาจัดการปัญหาขยะอินทรีย์อย่างจริงจังแล้ว Chapul Farms บริษัทพัฒนาโครงการด้านการเกษตรด้วยแมลง ในสหรัฐอเมริกา ใช้ความสามารถในการกินของแมลงวันลายแปรรูปเศษขยะอาหารให้กลายเป็นปุ๋ยบำรุงดิน เช่น การย่อยสลายเมล็ดธัญพืชเหลือทิ้งจากกระบวนการกลั่นเบียร์ ซึ่งในสหรัฐฯ คิดเป็น 85% ของขยะอาหารเหลือทิ้ง 

นักวิทยาศาสตร์และเกษตรกรยังระบุไว้อีกว่า มูลของแมลงวันลายนั้นยังอุดมไปด้วยไนโตรเจนช่วยปรับปรุงความอุดมสมบูรณ์ของดิน ช่วยให้พืชเจริญเติบโตได้ดีขึ้นอีกด้วย 

🪱ไส้เดือน นักย่อยสลาย

ไส้เดือนไม่ได้เป็นเพียงสัตว์ตัวเล็ก ๆ ที่อาศัยอยู่ใต้ดิน แต่เป็นสัตว์มหัศจรรย์ที่สำคัญต่อระบบนิเวศ โดยเฉพาะการช่วยรักษาสมดุลและปรับปรุงโครงสร้างดิน จนได้รับการขนานนามว่า “นักพรวนดินแห่งธรรมชาติ” 

พวกมันยังมีบทบาทเป็น 'นักย่อยสลาย' ซากอินทรีย์ เศษผักผลไม้ หรือขยะอาหารเหลือทิ้งได้ ปัจจุบันในหลายประเทศทั่วโลกรวมถึงในไทย มีการย่อยสลายขยะอินทรีย์และเศษขยะโดยใช้ไส้เดือนดิน เรียกว่ากระบวนการ "Vermicomposting" หรือ การทำปุ๋ยหมักจากไส้เดือน 

ในกระบวนการนี้ ไส้เดือนจะกินและย่อยขยะเศษอาหารออกมาเป็น 'มูลไส้เดือน' ซึ่งในมูลไส้เดือนนี้ อุดมไปด้วยธาตุอาหารที่มีประโยชน์ต่อดินและพืชได้อีกด้วย 

🐓ไก่ นักกินเศษอาหาร

นอกจากการเป็นแหล่งโปรตีนล้ำค่า ไก่ยังเป็นนักกำจัดเศษอาหารเหลือทิ้งจากครัวเรือนได้หลากหลายชนิด ไม่ว่าจะเป็น เศษผัก ผลไม้ ข้าว เมล็ดธัญพืช และอาหารอื่น ๆ ที่ไม่เน่าเสียและปนเปื้อน 

และแน่นอนว่าพวกมันเข้ามามีบทบาทในการกำจัดขยะเศษอาหารอย่างเต็มตัวแล้ว ในกอลมาร์ เมืองเล็ก ๆ ในฝรั่งเศส ผุดแนวทางการแก้ไขปัญหาขยะเศษอาหารด้วยการ 'แจกแม่ไก่' ให้กับผู้อยู่อาศัย มากกว่า 200 ครัวเรือน โดยโครงการนี้เป็นแนวคิดของ นายกเทศมนตรี กิลเบิร์ต เมเยอร์ ที่ได้ตั้งเป้าหมายลดขยะอาหารเหลือทิ้งในครัวเรือนด้วยการใช้ความสามารถในการกินของพวกมัน 

ซึ่งมีรายงานออกมาว่า ไก่แต่ละตัวสามารถกินขยะอินทรีย์ได้วันละ 150 กรัม และตั้งแต่ปี 2015 เป็นต้นมา ไก่เหล่านี้กินขยะอินทรีย์ไปแล้วกว่า 273.35 ตัน 

🕸️แมงมุม นักรีไซเคิลตามธรรมชาติ 

เมื่อพูดถึง 'แมลง' หลายคนอาจมองว่าเป็นสิ่งมีชีวิตที่สร้างความรบกวน แต่ในความเป็นจริง แมลงตัวเล็ก ๆ เหล่านี้กลับมีบทบาทสำคัญและเป็นประโยชน์อย่างมากต่อโลกของเรากว่าที่คุณคิด ไม่ว่าจะเป็นการรักษาระบบนิเวศ ยังรวมไปถึงการแก้ปัญหาขยะอาหารล้นเมือง 

ลูอีซ เฮโนลต์-เอธิเยร์ (Louise Hénault-Ethier) รองผู้อำนวยการสถาบันวิจัยวิทยาศาสตร์แห่งชาติ ประเทศแคนาดา ตั้งข้อสังเกตว่าแมลงขาปล้องชนิดต่าง ๆ สามารถลดขยะอินทรีย์ได้ 50-75 เปอร์เซ็นต์ โดยขึ้นอยู่กับชนิดของแมลงแต่ละชนิด โดยเฉพาะแมลงขาปล้องอย่างแมงมุม ที่กินขยะอินทรีย์ได้เกือบทุกชนิด 

ในงานศึกษาที่ได้ตีพิมพ์ในวารสาร Global Change Biology ได้ทดลองนำเศษมันฝรั่งทอด คุกกี้ และฮอทดอก วางทิ้งไว้ 45 แห่งทั่วเมือง โดยบรรจุไว้ในกรงขนาดเล็กที่มีแต่แมลงเท่านั้นที่เข้าไปได้  

พบว่าเหล่าแมลงทั้งแมงมุม มด แมลงสาบ สามารถกำจัดอาหารในกรงได้เกือบทั้งหมด โดยนักวิจัยประมาณการว่าใน 1 ปี แมลงสามารถกำจัดไส้กรอกได้ 60,000 ชิ้น คุกกี้ 200,000 ชิ้น และมันฝรั่งทอดได้ 600,000 ชิ้น

สัตว์นักกำจัดขยะอาหาร เหล่านี้ แม้จะเป็นสิ่งมีชีวิตตัวเล็ก ๆ แต่กลับช่วยโลกไว้ได้มหาศาลเลยว่าไหม? ลองหันมาเรียนรู้ธรรมชาติและเปิดใจให้กับวิธีคิดใหม่ ๆ เราทุกคนก็สามารถช่วยลดปัญหาขยะอาหารล้นโลกได้ เริ่มจากอาหารมื้อถัดไปได้เลย^^

เรียนรู้เพิ่มเติมวิธีแก้ไขปัญหาขยะอาหาร (Food Waste) จากรายการ 2 องศา ตอน Food Waste ขยะอาหาร ทางช่อง ALTV ช่อง 4 ทีวีเรียนสนุก