สมัชชาใหญ่แห่งสหประชาชาติได้กำหนดให้ทุกวันที่ 20 มีนาคม ของทุกปีถือเป็น วันความสุขสากล หรือ International Day of Happiness โดยมีจุดมุ่งหมายให้ผู้คนทั่วโลกตระหนักถึงความสำคัญของความสุขในชีวิต และยังเป็นการเชิญชวนให้ภาครัฐและสถาบันทางสังคมในหลายประเทศทั่วโลก ร่วมผลักดันนโยบายเพิ่มความสุขให้กับประชาชน
และเมื่อพูดถึงความสุขแล้ว คำถามยอดฮิตที่ตามมาคืออะไรบ้างที่จะทำให้เรามีความสุขได้ หลายคนอาจตอบว่าการได้รับการยอมรับในสังคม ระดับรายได้ที่สูงขึ้น หรือการมีบ้านที่ปลอดภัย แต่รู้หรือไม่ว่าความสุขอาจอยู่ใกล้ตัวเรามากกว่านั้น เพราะเกิดขึ้นจากนิสัยและบุคลิกภาพที่อยู่ในตัวเรานั่นเอง
Lewis Goldberg นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน ผู้ศึกษาเกี่ยวกับบุคลิกภาพของมนุษย์ ได้นำเสนอแนวคิดที่ว่าบุคลิกภาพของคนทั่วไปสามารถแบ่งออกได้เป็น 5 ประเภทใหญ่ หรือที่รู้จักกันในชื่อแนวคิด Big 5 Personality หรือเรียกสั้น ๆ ว่า OCEAN ซึ่งในปัจจุบันถือเป็นทฤษฎีทางบุคลิกภาพที่ได้รับการยอมรับจากนักจิตวิทยาทั่วโลก
ฺบุคลิกภาพทั้ง 5 ประกอบไปด้วย การเปิดใจเรียนรู้ (Openness) การมีจิตสำนึก (Conscientiousnes) การเปิดเผย (Extraversion) การเป็นมิตรต่อผู้อื่น (Agreeableness) และ ความไม่มั่นคงทางอารมณ์ (Neuroticism)
โดยทฤษฎี Big Five Personality ได้รับการกล่าวถึงและต่อยอดในงานวิจัยหลายชิ้น ซึ่งจากผลการศึกษาเก่ามักระบุไว้ว่า บุคลิกภาพแบบ “เปิดเผยสูง (Openness)” และ ความไม่มั่นคงทางอารมณ์ต่ำ (Neuroticism) คือลักษณะของบุคคลที่มีแนวโน้มที่จะมีความสุขโดยรวม (Well-being) มากที่สุด
หากแต่มนุษย์มีความซับซ้อนมากกว่านั้น Jessie Sun ผู้ช่วยศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาและวิทยาศาสตร์สมอง มหาวิทยาลัยวอชิงตัน ตั้งข้อสังเกตว่า ลักษณะบุคลิกทั้ง 2 แบบข้างต้น ‘น้อยเกินไป’ ที่จะวัดระดับความสุขโดยรวมของคนเราได้
ด้วยเหตุนี้จึงมีการขยายลักษณะบุคลิกภาพให้กว้างขึ้น ด้วยการวิเคราะห์จากกลุ่มตัวอย่างอิสระ จนสามารถจำแนกได้เป็นอีก 5 ลักษณะบุคลิกภาพที่มีความสัมพันธ์ต่อความสุขโดยรวม ดังนี้
กลุ่มแรกคือคนที่มีความกระตือรือร้นสูง มักเป็นคนสนุกสนานร่าเริง เข้ากับคนง่าย และแสดงออกทางอารมณ์ ซึ่งจากผลการวิจัยพบว่าความกระตือรือร้นส่งผลให้เกิดอารมณ์ด้านบวกที่นำไปสู่ความรู้สึกพึงพอใจในชีวิต
กลุ่มคนที่มี Low withdrawal มักจะไม่หลบเลี่ยงการเผชิญหน้ากับปัญหาหรือสถานการณ์ต่าง ๆ ไม่รู้สึกประหม่าหรือท้อถอยง่าย ซึ่งกลุ่มคนประเภทนี้จะมีแนวโน้มที่จะวิตกกังวลและซึมเศร้าน้อย
กลุ่มคนที่มีความขยันหมั่นเพียร มีวินัยในตนเองสูง มักจะมีความสุขได้จากการบรรลุเป้าหมายในชีวิต ก่อให้เกิดภาคภูมิใจ และการเห็นคุณค่าในตัวเอง
กลุ่มคนที่มีความเห็นอกเห็นใจและเข้าใจในอารมณ์ความรู้สึกผู้อื่น ซึ่งเป็นคุณสมบัติที่นำไปสู่ความสุขได้ง่าย ๆ เพราะมีความเห็นอกเห็นใจสูง มักแสดงความเอื้อเฟื้อต่อคนรอบข้างอยู่เสมอ ส่งผลให้ มีปฏิสัมพันธ์ดีกับคนรอบข้าง ซึ่งช่วยให้รู้สึกเติมเต็มและเชื่อมโยงกับผู้คนได้มากขึ้น
กลุ่มคนที่มีกระหายการเรียนรู้ มักเปิดกว้างต่อสิ่งใหม่ ๆ ตื่นตัว มีความคิดสร้างสรรค์ และสนุกกับการคิดอย่างลึกซึ้ง ซึ่งคุณสมบัติเหล่านี้นำไปสู่อารมณ์ด้านบวกที่เพิ่มขึ้น และระดับความวิตกกังวลที่ลดลง
นอกจากนี้ งานวิจัยยังชี้ให้เห็นว่า การเป็นคนสุภาพ (Politness) คนมีระเบียบเรียบร้อย (Orderliness) และอารมณ์ผันผวน (Volatility) ทั้ง 3 ลักษณะนี้ ไม่ได้ส่งผลต่อระดับความสุขของคนเราแม้แต่น้อย
ข้อมูล : www.scientificamerican.com